Ringslang in Nederland – Gevaarlijk of niet?

Je hoort steeds vaker in het nieuws dat er een Ringslang in Nederland is gespot. Veel mensen weten dan ook niet zo goed wat een ringslang precies is en of deze gevaarlijk zijn of niet. Wij mannen mogen toch niet bang zijn voor een ringslang? Of hebben we toch alle redenen om in paniek te raken wanneer we een ringslang hebben gespot in de Nederland? Wij leggen het uit

Wat is een Ringslang

De Ringslang is een van de drie verschillende soorten slangen die hier in Nederland voorkomen, de andere twee soorten zijn de adder (Vipera berus) en de gladde slang (Coronella austriaca). In feite is ringslang een verzamelnaam voor verschillende ondersoorten. Dit zijn soorten die genetisch (DNA) en morfologisch (hoe ze eruitzien) verschillen van andere ondersoorten. Dit kan bijvoorbeeld gebeuren wanneer een groep van dezelfde soort plotseling uiteenvalt omdat het gebied wordt doorkruist door een weg.

Er zijn dus nogal wat ondersoorten van ringslangen, meer dan 10 verschillende om precies te zijn! Wetenschappers hebben onlangs ontdekt dat de Nederlandse ringslang (voorheen ondersoort Natrix natrix helvetica) zo anders is dan andere ondersoorten dat we hem met trots een geheel nieuwe soort mogen noemen!

Hoe ziet een ringslang er uit?

Uiterlijke kenmerken van de Ringslang

Kop
Ringvlek
Lichaam
Staart

Ringslangen in Nederland

De ringslang hier in Nederland is nu een nieuwe soort, Natrix helvetica.
Ringslangen zijn verwant aan waterslangen en houden duidelijk van water. Ze brengen een groot deel van hun leven door in en rond water: kleine stroompjes, vijvers en rivieren.

Ringenslangen hebben meerdere prooien die ze eten zoals kikkers en andere dieren wat rond het water leeft. Hoewel niet alle ringslangen in de buurt van water leven (sommige leven op rotsachtige plekken hoog in de bergen), delen ze dezelfde prooi, namelijk kikkers, padden, kleine hagedissen en muizen!

Waar leven ringslangen nog meer?

Het verspreidingsgebied van de ringslang strekt zich uit van het Midden-Oosten, Noord-Afrika en bijna heel Europa tot het noordoosten van Mongolië. De slang is te vinden in laagland en ruige berggebieden tot 3000 meter boven zeeniveau.

Ringslangen komen dan ook voor van Europa tot Scandinavië en ook in Groot-Brittannië, waar reptielen door geografische isolatie moeilijk te bereiken zijn. De slang komt slechts in beperkte aantallen voor in Schotland, alleen Ierland mist deze soort. Er zijn hier geen slangen maar wel wolfspinnen.

Volgens de legende verdreef St. Patrick alle slangen uit Ierland. De realiteit is een beetje anders; De zee tussen Groot-Brittannië en het vasteland van Europa is ongeveer 6500 jaar geleden opgedroogd, zodat veel reptielen konden oversteken. De zee tussen Ierland en Groot-Brittannië is echter nog niet opgedroogd en heeft een onoverkomelijke barrière gevormd.

Waar zitten Ringslangen verstopt?

Ringslangen hebben vaak een gebied waar ze overwinteren, vaak onder een hoop takken of in oude konijnenholen op zandhellingen. Ze hebben rustige plekken nodig om te rusten. In Nederland is het eigenlijk te koud voor slangen, maar de eitjes kunnen zich nog ontwikkelen via nestheuvels. Nestheuvels zijn stapels plantenresten, zoals twijgen of bladeren, waar eieren zich ophopen. Door de opwarming is de temperatuur beduidend hoger dan de buitenlucht, waardoor de eitjes op natuurlijke wijze uitkomen.

Ringslang eieren

Zijn ringslangen giftig?

Ringslangen zijn niet giftig (voor de mens) en het zijn geen wurgslangen (constrictors) zoals bijvoorbeeld anaconda's. Ze kunnen hun prooi dus niet doden door te bijten of te wurgen, maar hebben iets anders bedacht. Ringslangen… kunnen heel snel bewegen! Ze kruipen achter hun prooi aan en vangen die met hun kaken. Deze kaken hebben honderden kleine tanden die naar achteren uitsteken, waardoor ze prooien kunnen inslikken.

Dus is de ringslang giftig? Ja, eigenlijk wel dus. Ze hebben geen grote gevaarlijke tanden zoals een cobra of adder, maar ze hebben wel hele kleine tanden achter in hun mond. Ze gebruiken hun tanden om hun prooi te verdoven en injecteren spijsverteringsenzymen zodat ze hun prooi gemakkelijk kunnen verteren. Maar voor mensen zijn ze dus gelukkig ongevaarlijk!

Wat moet je doen als je gebeten bent door een Ringslang?

Wanneer je een ringslang ziet bewegen in zijn eentje zal een adder nooit bijten. Ringslangen of adders bijten eigenlijk alleen maar uit verdediging of noodweer. Dit gebeurd eigenlijk wanneer je ze optilt of naar je toetrekt met een afstand van 20 cm tot jou. Wanneer ze je toch te pakken hebben gekregen zijn dit de belangrijkste symptomen zijn pijnlijke zwelling van het aangedane lichaamsdeel en misselijkheid. De mate waarin dit gebeurt, verschilt van persoon tot persoon. Maar de adder mag zeker niet worden onderschat. Als je gebeten bent, doe dan het volgende:

Verwijder ringen of drukbanden van het gebeten deel van het lichaam.
Blijf stil liggen, beweeg zo min mogelijk en plaats het gebeten deel van het lichaam zo laag mogelijk.
Als je je heel erg beroerd voelt worden, ga dan op een stabiele zijligging liggen.
Bel 112 voor transport naar ziekenhuis
Toediening van antiserum is alleen nodig bij duidelijke vergiftigingsverschijnselen. Antiserum heeft ook vaak vervelende bijwerkingen. Het antiserum zal je zeker ziek maken. De gevolgen van een onbehandelde adderbeet zijn vaak niet erg blijft het bij zwelling en misselijkheid.
Gebruik paracetamol alleen om mogelijke pijn te verlichten (geen aspirine, ibuprofen, enz.).

Veel gestelde vragen over Ringslangen

Kan een ringslang bijten?
- Ja, het is mogelijk dat een ringslang je kan bijten. Het komt gelukkig vrijwel nooit voor dat een ringslang een mens heeft gebeten in het verleden.

Kun je een ringslang oppakken?
- Ja, het is mogelijk om een ringslang op te pakken, maar het is beter om de ringslang lekker te laten in de natuur. Jij vind het ook niet leuk om door vreemde mensen aangeraakt te worden.